Donald Trump yeniden ABD Başkanı seçildi... İlk sözü de "We will make America great again" oldu. O sözün aslı, ABD'nin değerli ve önemli şairi Langston HUGHES'e ait. Şiirin ve Datça’nın Can Baba’sı da yıllar önce Türkçe söylemişti o müthiş şiiri.
Donald Trump yeniden ABD Başkanı seçildi. İlk sözü de "We will make America great again" oldu. Amerika'yı yeniden 'Büyük Amerika' yapacakmış... O cümlenin aslı, ABD'nin değerli ve önemli şairi Langston HUGHES'e ait. Şiirin ve Datça’nın Can Baba’sı da yıllar önce Türkçe söylemişti o müthiş şiiri.
Amerika Amerika Olsun YenidenAmerika Amerika olsun yeniden.Döllensin yeniden o düş.Hani öncü gelir ya düzlerdenÖzgür bir yurt bulmak için yollara düşmüş…(Amerika’nın görmedim Amerika olduğunu ben.)Amerika düşlerin düş geldiği düş olsun.O döllü döşlü sevgilerin civan ülkesi,Ne kıral, ne tiran, sökmez olmuş o oyun,Susa durduramazlar gayrı herkesi…(Amerika’nın görmedim Amerikalığını hiç.)Ey, öyle bir yurt olsun ki benim yurdumBoğmasınlar vatan-millet çelenklerine erkinliği,Ama hakkı hak, özü özgür olsun,Aldığımız her solukta duyalım eşitliği.(Eşitlik nedir bilmedim ömrümde,Ne de özgürlük gördüm bu “hürler ülkesi”nde.)Karanlıkta ne homurdanıyorsun ulan?Kimsin sen, yıldızlara balçık sıvıy’can?Ben yoksul beyaz, iteklenip kazıklanmış,Ben zenciyim, sırtımda köleliğin kırbaç izleri,Ben toprağından koğulmuş Kızılderili,Ben boş bir umuda kapılanmış muhacir…Nereye el attıysam, aynı kurt meseli,İt ite, it kuyruğuna yesir…Ben umut, ben hayat dolu delikanlıDüşmüşüm bu kahrolası örümcek ağına:Kâr, Kazanç, Haraç! Hücum komşunun toprağına!Altına hücum! Hücum ekmeğine yoksulun!Çalıştırıp adamı çökün gırtlağına!Para vurun! Parti vurun! Adam vurun!Ben rençperim, toprak elin toprağı,Ben işçiyim, makineye kiralık,Ben zenciyim, hepinizin uşağı,Ben halkım, boynu bükük, bağrı yanık,O güzelim düşe rağmen aç, hâlâ şamar oğlanı…Ah, öncüler, ben buyum işte,Adam olamamış bir yurttaşınız,Dikiş tutturamamış hiçbir işte!Ama o yalvaç düşü gören de bendimO Eski Dünya’da, daha bendeyken kırala,Ne gerçek, ne güçlü, ne dişli bir düş görmüşüm,Yerin kulağında çınlıyor yiğitlemeleri…Amerika’da Amerika diye bişey kaldıysa hâlâ,Onun taşı, onun harcı, onun teri.Bendim ya o erkeç denizleri aşan“Yurdum” diyecek bir yurt bulmaya!Bendim o sarp İrlanda kıyısından,Leh düzü ve İngiliz çayırından açılıpVe özgürlüğe doğru yelken açıpBendim gelen burayaBu “hürler ülkesi”ni kurmak için…Hür mü dedim?Hür mü dedim Kim? Ben mi?Ben mi hürüm? Bu işsiz yığınlar mı hür?Gırev yaptığımızda kurşunlanan kardeşler,Boğaz tokluğuna çalışanlar mı hür? …Gördüğümüz bunca düşe,Başardığımız bunca işe,Okuduğumuz kitaplara,Çağırdığımız türkülere,Diktiğimiz ağaçlara,Doğurduğumuz çocuklara,Önerdiğimiz yasalara…Ve Emeğe eski karşılık,Bu işsiz milyonlar mı hür?Yeninin ekmeği bir düş,Yeni Dünya Kuyusu’naBelki o da düşmüştür…Amerika, ah, bi Amerika olsa yeniden!Bulunup da bir türlü kurulamayan o ülke!Ama kurulacak er geç-o özgür olduğu yer herkesin,Fakirin, yani zencinin, Kızılderilinin,Benim, yani Amerika’yı bulan sizlerinKanıyla, canıyla inancıyla,Ocakta kürek, donda sapan ve yanan yüreğiyleYüzyıllar önce bulduğu,Yüzyıllardır hayalini kurduğu…Kuracağız o yurdu!Bu yıkım, bu kıyım,-bu zalım gangster ecelinden,Bu uğursuz, bu namussuz,-bu uzun ellilerin elindenBiz ki Halkız, hakkımızı alalım!Bu dağları, nehirleri, fabrikalarıKurtaralım bu uçsuz bucaksız ovayı!Bu yemyeşil, bu cânım topraklar üstündeKuralım yeniden AMERİKA’yı!
Yazan: Langston HUGHES, Türkçe söyleyen: CAN YÜCEL
Böyle anlatıyor Langston Hughes doğduğu ve yaşadığı toprakları, demokrasi(!) ve özgürlük(!) cenneti Amerika Birleşik Devletleri’ni. Can Yücel, 1957 yılında yayınlanan ve “Türkçe söylediği”, “HER BOYDAN – Dünya Şiirinden Seçmeler” adlı kitabında şu sözlerle anlatıyor “Harlem Rönesans”ının öncüsü olarak bilinen eşitlik ve özgürlüğün ozanını:
Langston HUGHES (1902-1967): Amerika’nın Missouri eyaletinde doğdu. Gezginci. Her türlü boyaya boyandı. Asıl boyası siyah tabii, zenci çünkü kendisi. Avrupa’da da bulundu. Zenci ilâhilerinin canhıraşlığıyla Sandburg ve Whitman gibi ak tenli Amerikan şairlerinin kalıplarını kaynaştırarak özgün bir şiir çıkışı yarattı.
